Otwarcie granic państw i tworzenie wielkich wspólnot międzynarodowych zmieniło obraz światowej gospodarki na polu handlowym. Do zmian dostosowuje się także system podatkowy, który, mając za zadanie uporządkowanie danych i rozliczeń należności, musi stworzyć podatnikom funkcjonalny mechanizm.
Czym jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów?
Zagadnienie WNT ściśle odnosi się do transakcji sprzedaży i zakupu towarów (nie usług!) z terenu państw członkowskich Unii Europejskiej. Dotyczy to zarówno przywożenia ich bezpośrednio przez nabywającego, czy też przywożone lub wysyłanie przez dostawcę. Często na takie operacje nakładany jest wymóg rozliczenia podatku VAT. Ustawa o VAT, która w art.9 ust. 1 wskazuje, że: "Poprzez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, o którym mowa w art.5 ust.1 pkt 4, rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium pństwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz".
Opodatkowanie WNT
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów podlega opodatkowaniu, przy czym należy pamiętać, że ten obowiązek ciąży na nabywcy. Dlatego przedsiębiorca z Polski musi postępować według przepisów krajowego systemu podatkowego. Mimo, że procedury ulegają przekształceniom, to niezmiennie podstawą podatku zawsze jest kwota zobowiązania nabywcy. Ze względu na wycofanie wymogu wystawiania faktur wewnętrznych, aktualne luki w dokumentacji można wypełnić poprzez sporządzanie dokumentów i not wewnętrznych. Są to pisma o funkcji zbliżonej do faktury, a więc stanowią taką samą wagę prawną przy rozliczaniu należnego podatku. Regulacje dotyczące chwili powstania obowiązku podatkowego z tytułu WNT, zostały zawarte w art. 20 ust. 5 ustawy o VAT. Obowiązek ten powstaje z momentem wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, a jeżeli warunek ten nie zostanie spełniony, powstanie 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia (art. 20 ust. 5 ustawy o VAT). Inaczej jest w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu. Tam obowiązek podatkowy WNT powstaje z chwilą otrzymania towarów, lecz nie później niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej (art. 20 ust. 9 ustawy). Dodajmy, że wpłata zaliczki przed dokonaniem transakcji wewnątrzwspólnotowych nie powoduje powstania obowiązku podatkowego. Czynność opodatkowaną stanowi wyłącznie wewnątrzwspólnotowe nabywanie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju. W związku z tym, wszelkie nabycia należy uznać za czynności, które nie stanowią WNT.
Faktury WNT
Może nastąpić sytuacja, gdy unijny kontrahent nie dostarczy nabywcy faktury na czas. Jednak w związku z tym, że przy WNT podatnikiem jest właśnie nabywca, to na nim ciąży obowiązek wykazania podatku należnego od nabytego towaru. Brak takiego dokumentu nie zobowiązuje więc nabywcy do wstrzymania się z rozliczeniem danej transakcji. Wskazuje na to ustawa o VAT. Jest tam zapis, że nawet jeżeli przedsiębiorca nabywający towar nie otrzyma faktury do 15 dnia miesiąca następującego po tym, w którym dokonano dostawy, i tak ma obowiązek opodatkować daną transakcję, a następnie wykazać ją w deklaracji VAT za ten miesiąc. W związku z tym, że na nabywcy spoczywa obowiązek uiszczenia podatku, nie może on opierać konieczności rozliczenia nabytych towarów z otrzymaniem faktury. Zatem jeśli dostawa została dokonana, obowiązek podatkowy powstaje najpóźniej 15 dnia miesiąca następującego po tym, w którym nabywca otrzymał zakupiony towar.
Czym jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów?
Zagadnienie WNT ściśle odnosi się do transakcji sprzedaży i zakupu towarów (nie usług!) z terenu państw członkowskich Unii Europejskiej. Dotyczy to zarówno przywożenia ich bezpośrednio przez nabywającego, czy też przywożone lub wysyłanie przez dostawcę. Często na takie operacje nakładany jest wymóg rozliczenia podatku VAT. Ustawa o VAT, która w art.9 ust. 1 wskazuje, że: "Poprzez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, o którym mowa w art.5 ust.1 pkt 4, rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium pństwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz".
Opodatkowanie WNT
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów podlega opodatkowaniu, przy czym należy pamiętać, że ten obowiązek ciąży na nabywcy. Dlatego przedsiębiorca z Polski musi postępować według przepisów krajowego systemu podatkowego. Mimo, że procedury ulegają przekształceniom, to niezmiennie podstawą podatku zawsze jest kwota zobowiązania nabywcy. Ze względu na wycofanie wymogu wystawiania faktur wewnętrznych, aktualne luki w dokumentacji można wypełnić poprzez sporządzanie dokumentów i not wewnętrznych. Są to pisma o funkcji zbliżonej do faktury, a więc stanowią taką samą wagę prawną przy rozliczaniu należnego podatku. Regulacje dotyczące chwili powstania obowiązku podatkowego z tytułu WNT, zostały zawarte w art. 20 ust. 5 ustawy o VAT. Obowiązek ten powstaje z momentem wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, a jeżeli warunek ten nie zostanie spełniony, powstanie 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia (art. 20 ust. 5 ustawy o VAT). Inaczej jest w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu. Tam obowiązek podatkowy WNT powstaje z chwilą otrzymania towarów, lecz nie później niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej (art. 20 ust. 9 ustawy). Dodajmy, że wpłata zaliczki przed dokonaniem transakcji wewnątrzwspólnotowych nie powoduje powstania obowiązku podatkowego. Czynność opodatkowaną stanowi wyłącznie wewnątrzwspólnotowe nabywanie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju. W związku z tym, wszelkie nabycia należy uznać za czynności, które nie stanowią WNT.
Faktury WNT
Może nastąpić sytuacja, gdy unijny kontrahent nie dostarczy nabywcy faktury na czas. Jednak w związku z tym, że przy WNT podatnikiem jest właśnie nabywca, to na nim ciąży obowiązek wykazania podatku należnego od nabytego towaru. Brak takiego dokumentu nie zobowiązuje więc nabywcy do wstrzymania się z rozliczeniem danej transakcji. Wskazuje na to ustawa o VAT. Jest tam zapis, że nawet jeżeli przedsiębiorca nabywający towar nie otrzyma faktury do 15 dnia miesiąca następującego po tym, w którym dokonano dostawy, i tak ma obowiązek opodatkować daną transakcję, a następnie wykazać ją w deklaracji VAT za ten miesiąc. W związku z tym, że na nabywcy spoczywa obowiązek uiszczenia podatku, nie może on opierać konieczności rozliczenia nabytych towarów z otrzymaniem faktury. Zatem jeśli dostawa została dokonana, obowiązek podatkowy powstaje najpóźniej 15 dnia miesiąca następującego po tym, w którym nabywca otrzymał zakupiony towar.
